กิจ ๔ ประการ บทที่ ๒


บทที่ ๒ รู้จักชื่อของโรคที่เกิดขึ้น
การเจ็บป่วยเป็นไข้แต่ละอย่างนั้นสมมุติเรียกชื่อโรคอย่างไรบ้าง
การสมมุติเรียกชื่อโรคนั้น แบ่งอยากได้ ๓ ประการคือ
                ๑. เรียกตามธาตุทั้ง ๔ พิการ
                ๒. เรียกชื่อย่อตามเบญจอินทรีย์
                ๓. เรียกตามหมอสมมุติสืบต่อกันมา

๑. เรียกตามธาตุทั้ง ๔ พิการ
                คือ การที่เรียกชื่อโรค ตามธาตุ ๔๒ พระคัมภีร์โรคนิทาน
ซึ่งแบ่งธาตุดินออกเป็น ๒๐ ธาตุน้ำ ๑๒ ธาตุลม ๖ และธาตุไฟ ๔
เมื่อพิการหรือแตกไป จึงทำให้มนุษย์มีความเจ็บป่วย
การเรียกชื่อโรคก็จะเรียกให้ตรงตามธาตุ ๔๒ เช่น โรคเกศาพิการ
โรคทันตาพิการ โรคเสมหะพิการ เป็นต้น

๒. เรียกชื่อย่อตามเบญจอินทรีย์
                ๑). จักษุโรโค คือ โรคที่เกิดขึ้นที่ตา
                ๒). โสตโรโค คือ โรคที่เกิดขึ้นที่ในหู
                ๓). ฆานโรโค คือ โรคที่เกิดขึ้นที่จมูก
                ๔). ชิวหาโรโค คือ โรคที่เกิดขึ้นที่ลิ้น
                ๕). กายะโรโค คือ โรคเกิดขึ้นที่กาย แบ่งออกเป็น ๒ อย่าง
                                ก. พหิทธโรโค คือ โรคเกิดขึ้นภายนอกกาย
                                ข. อันตโรโค   คือ โรคที่เกิดขึ้นภายในกาย

๓. เรียกตามหมอสมมุติสืบต่อกันมา
                คือ การที่เรียกตามตำราที่แจ้งไวในคัมภีร์แพทย์ศาสตร์ทั้งปวง  
ซึ่งได้กำหนดบัญญัติตั้งชื่อของโรคไว้แล้ว เช่น โรคหวัด ไข้ ไอ กระษัย ประดง เป็นต้น